هر کسب وکار جدیدی باید قبل از شروع فعالیت، یک طرح کسب وکار داشته باشد. در این مقاله، توضیح خواهم داد که طرح کسب و کار چیست، دلایل نیاز شما به آن، انواع مختلف طرح کسب وکار و آنچه که باید در طرح خود بگنجانید.
مقدمه ای بر طرح کسب وکار یا بیزینس پلن (business plan)
سال‌ها پیش، ایده‌ای به ذهنم رسید تا مجموعه ای از بازی های تخته ای با محوریت مناطق خاص راه‌اندازی کنم. می‌دانستم که بازاری برای بازی هایی وجود دارد که فرهنگ و میراث محلی را جشن می‌گیرند. آنقدر از این ایده هیجان زده بودم و نمی‌توانستم برای شروع صبر کنم. اما ایده‌ام هرگز به ثمر ننشست. چرا؟ چون برنامه ای نداشتم. فاقد جهت گیری بودم، فرصت ها را از دست دادم و در نهایت، این سرمایه گذاری هرگز آغاز نشد. و دقیقاً به همین دلیل است که یک طرح کسب و کار مهم است. این طرح دیدگاه شما را تثبیت می‌کند، به شما وضوح می‌بخشد و گام بعدی شما را مشخص می‌کند.
بانک‌ها و شرکت های سرمایه‌گذاری خطرپذیر اغلب قبل از در نظر گرفتن اعطای وام یا تأمین سرمایه برای کسب و کارهای جدید، خواهان دیدن طرح کسب و کار هستند. حتی اگر یک شرکت به بودجه اضافی نیاز نداشته باشد، داشتن یک طرح کسب و کار به آن کمک می‌کند تا روی اهداف خود متمرکز بماند. تحقیقات دانشگاه اورگان نشان می‌دهد که کسب و کارهایی که طرح دارند، به طور قابل توجهی بیشتر از کسانی که طرح ندارند، بودجه دریافت می‌کنند.
علاوه بر این، شرکت‌هایی که طرح کسب وکار دارند، 30 درصد سریع‌تر از کسانی که برنامه‌ریزی نمی‌کنند، رشد می‌کنند. بر اساس مقاله‌ای در مجله‌ی هاروارد بیزینس ریویو (Harvard Business Review)، کارآفرینانی که برنامه های رسمی می‌نویسند، 16 درصد بیشتر از کسانی که این کار را نمی‌کنند، احتمال موفقیت دارند. یک طرح کسب و کار باید به طور ایده‌آل به صورت دوره ای بررسی و به‌روزرسانی شود تا اهداف محقق‌شده یا تغییرات در مسیر را منعکس کند. یک کسب و کار جاافتاده که در حال حرکت در یک جهت جدید است، حتی ممکن است یک طرح کاملاً جدید ایجاد کند.
مزایای متعددی برای ایجاد (و پایبندی به) یک طرح کسب و کار خوش‌فکر وجود دارد. این کار امکان بررسی دقیق ایده ها قبل از سرمایه‌گذاری قابل توجه را فراهم می‌کند، موانع احتمالی موفقیت را برجسته می‌کند و ابزاری برای دریافت بازخورد عینی از افراد خارجی مورد اعتماد ارائه می‌دهد. یک طرح کسب و کار همچنین ممکن است به اطمینان از همسویی تیم اجرایی شرکت در مورد اقدامات و اولویت‌های استراتژیک کمک کند. در حالی که طرح های کسب و کار به طور گسترده‌ای متفاوت هستند، حتی در میان رقبای یک صنعت، اغلب عناصر اساسی مشترکی دارند که در زیر به تفصیل شرح داده شده است.
طرح کسب و کار یا بیزینس پلن چیست؟
طرح کسب و کار یا بیزینس پلن سندی است که اهداف یک شرکت و استراتژی‌های دستیابی به آنها را تشریح می‌کند. این سند هم برای استارت‌آپ‌ها و هم برای شرکت‌های جاافتاده ارزشمند است. برای استارت‌آپ‌ها، یک طرح کسب و کار خوش‌ساخت برای جذب وام‌دهندگان و سرمایه‌گذاران بالقوه بسیار مهم است. کسب وکارهای جاافتاده از طرح های کسب و کار برای همسو ماندن با اهداف رشد خود و حفظ مسیر استفاده می‌کنند. این مقاله اجزای کلیدی یک طرح کسب و کار مؤثر و راهنمایی در مورد نحوه نوشتن آن را توضیح می‌دهد.
پس طرح کسب وکار یک سند جامع است که اهداف، استراتژی‌ها و پیش‌بینی‌های مالی یک شرکت را تشریح می‌کند. این طرح شرح مفصلی از کسب و کار، از جمله محصولات یا خدمات آن، بازار هدف، چشم‌انداز رقابتی و استراتژی‌های بازاریابی و فروش ارائه می‌دهد. این طرح همچنین شامل یک بخش مالی است که درآمد، هزینه‌ها و جریان نقدی را پیش‌بینی می‌کند، و همچنین در صورت درخواست سرمایه‌گذاری، درخواست بودجه را نیز شامل می‌شود.
طرح کسب و کار بدون شک یک جزء حیاتی برای راه‌اندازی هر شرکتی است. این طرح کلید تأمین مالی، مستندسازی مدل کسب و کار شما، تشریح پیش‌بینی های مالی و تبدیل آن ایده اولیه کسب و کار به واقعیت است. ایجاد یک طرح کسب و کار می‌تواند زمان‌بر باشد، اما استفاده از یک تولیدکننده طرح کسب و کار مبتنی بر هوش مصنوعی می‌تواند این فرآیند را با ارائه الگوهای ساختاریافته و بینش‌های مبتنی بر داده‌ها تسریع بخشد. این می‌تواند به کارآفرینان کمک کند تا بر اصلاح دیدگاه و استراتژی خود تمرکز کنند و در عین حال اطمینان حاصل کنند که طرح آنها جامع و حرفه ای است.
بیشتر بخوانید: مدیریت بازاریابی استراتژیک چیست؟ | مراحل اجرای مدیریت بازاریابی استراتژیک در کسب وکار
چگونه یک طرح کسب وکار(BP) بنویسیم؟
در حالی که الگوهای متعددی برای نوشتن یک طرح کسب و کار وجود دارد، بهتر است از تولید یک طرح کلیشه‌ای خودداری کنید. اجازه دهید طرح شما شخصیت منحصربه‌فرد کسب و کارتان را منعکس کند. بسیاری از طرح های کسب و کار از ترکیبی از بخش‌های زیر، با سطوح مختلف جزئیات، بسته به شرکت، استفاده می‌کنند. در ادامه، مراحل نوشتن یک طرح کسب‌وکار استاندارد را مرحله‌به‌مرحله توضیح می‌دهم:
خلاصه اجرایی (Executive Summary)
- توضیح کوتاه و جذاب درباره کسب‌وکار
- نوع فعالیت، مزیت رقابتی، بازار هدف
- اهداف کوتاه مدت و بلندمدت
- وضعیت فعلی و برنامه آتی (مثلاً جذب سرمایه)
این بخش را معمولاً در پایان می‌نویسند، ولی اول قرار می‌گیرد.
شرح و توصیف کسب وکار (Business Description)
- حوزه فعالیت و صنعت
- ساختار حقوقی (مثلاً: شرکت سهامی خاص، مسئولیت محدود، استارتاپ، … )
- چشم انداز، ماموریت و ارزش های کلیدی کسب وکار
- پیشینه شکل گیری ایده
تحلیل بازار (Market Analysis)
- بررسی بازار هدف و ویژگی‌های مشتریان
- اندازه بازار و روند رشد آن
- تحلیل رقبا (نقاط قوت و ضعف)
- فرصت ها و تهدیدهای بازار
محصول یا خدمت (Products or Services)
- معرفی محصولات یا خدمات اصلی
- مزیت رقابتی و تمایز از رقبا
- وضعیت فعلی توسعه (آماده تولید، MVP، ایده‌پردازی، …)
- برنامه های توسعه آتی
استراتژی بازاریابی و فروش (Marketing & Sales Strategy)
- کانال‌های بازاریابی (آنلاین، آفلاین، شبکه‌های اجتماعی، تبلیغات)
- برنامه جذب و حفظ مشتری
- مدل قیمت‌گذاری
- استراتژی فروش و توزیع
برنامه عملیاتی و ساختار سازمانی (Operations & Management)
- تیم مدیریتی و اعضای کلیدی
- چارت سازمانی
- محل فعالیت، امکانات فیزیکی، تأمین‌کنندگان
- فرایندهای کلیدی عملیاتی
برنامه مالی (Financial Plan)
- برآورد درآمدها و هزینه‌ها
- صورت های مالی پیش بینی شده (صورت سود و زیان، ترازنامه، جریان نقدی)
- نقطه سربه‌سر (Break-even Point)
- نیاز به سرمایه و نحوه مصرف آن (در صورت نیاز)
ضمائم (Appendix)
- رزومه اعضای کلیدی
- قراردادها، مجوزها، مستندات حقوقی
- نمونه محصول، گزارش های فنی یا تحقیقاتی
عناصر رایج یک طرح کسب و کار چیست؟
طول یک طرح کسب و کار می‌تواند از کسب و کاری به کسب و کار دیگر بسیار متفاوت باشد. با این وجود، جمع آوری اطلاعات اساسی در یک سند 15 تا 25 صفحه ای بهترین کار است. هر عنصر حیاتی اضافی، مانند درخواست های ثبت اختراع، می‌تواند در متن اصلی به آن اشاره شده و به عنوان پیوست درج شود. عناصر رایج در بسیاری از طرح های کسب و کار عبارتند از:
- خلاصه اجرایی: این بخش شرکت را معرفی می‌کند و شامل بیانیه مأموریت آن به همراه اطلاعات مربوطه در مورد رهبری، کارکنان، عملیات و مکان های شرکت است.
- محصولات و خدمات: محصولات و خدماتی را که شرکت ارائه می‌دهد یا قصد معرفی آنها را دارد، شرح دهید. جزئیات مربوط به قیمت گذاری، طول عمر محصول و مزایای منحصربه فرد برای مصرف‌کننده را ذکر کنید. فرآیندهای تولید و ساخت، اختراعات مربوطه، فناوری اختصاصی و اطلاعات تحقیق و توسعه (R&D) را ذکر کنید.
- تحلیل بازار: وضعیت فعلی صنعت و رقابت را توضیح دهید. مشخص کنید که شرکت در کجا قرار می‌گیرد، چه نوع مشتریانی را هدف قرار می‌دهد و چگونه قصد دارد سهم بازار را از رقبا بگیرد.
- استراتژی بازاریابی: برنامه های شرکت برای جذب و حفظ مشتریان، از جمله کمپین های تبلیغاتی و بازاریابی پیش‌بینی شده را تشریح کنید. کانال های توزیعی را که برای تحویل محصولات یا خدمات به مصرف کنندگان استفاده می‌شوند، شرح دهید.
- طرح های مالی و پیش‌بینی ها: کسب وکارهای جاافتاده باید صورت های مالی، ترازنامه ها و سایر اطلاعات مالی مربوطه را ارائه دهند. کسب وکارهای جدید باید اهداف و برآوردهای مالی را برای چند سال اول ارائه دهند. این بخش ممکن است شامل هرگونه درخواست بودجه نیز باشد.
بیشتر بخوانید: مدیریت استراتژیک چیست؟ چگونه مدیریت استراتژیک را در سازمان بکار بگیریم؟
انواع طرح های توجیهی کسب و کار کدام اند؟
طرح های کسب و کار می‌توانند از نظر قالب متفاوت باشند و اغلب به دو دسته سنتی و ناب (Lean Startup) تقسیم می‌شوند. به گفته اداره کسب و کارهای کوچک ایالات متحده (SBA)، طرح کسب و کار سنتی رایج‌ترین نوع در بین این دو است.
طرح های کسب و کار سنتی
این طرح ها مفصل و طولانی هستند و تدوین آنها تلاش بیشتری می‌طلبد، اما اطلاعات جامعی ارائه می‌دهند که می‌تواند برای سرمایه‌گذاران بالقوه متقاعدکننده باشد.
طرح های کسب و کار ناب (Lean Startup)
این طرح ها مختصر و گاهی اوقات فقط یک صفحه‌ای هستند و بر عناصر کلیدی تمرکز دارند. در حالی که در زمان صرفه‌جویی می‌کنند، شرکت ها باید آماده ارائه جزئیات بیشتر در صورت درخواست سرمایه گذاران یا وام دهندگان باشند.
چرا طرح های کسب و کار شکست می‌خورند؟
یک طرح کسب و کار دستورالعملی تضمین‌شده برای موفقیت نیست. ممکن است این طرح در مفروضات و پیش بینی های خود غیرواقع بینانه بوده باشد. بازارها و اقتصاد ممکن است به گونه‌ای تغییر کنند که قابل پیش بینی نبوده است. یک رقیب ممکن است یک محصول یا خدمت جدید انقلابی معرفی کند. همه این‌ها مستلزم ایجاد انعطاف پذیری در طرح شما است تا در صورت لزوم بتوانید مسیر جدیدی را در پیش بگیرید.
بیشتر بخوانید: مدیریت استراتژیک کسب وکار چیست؟|مفهوم، مزایا و مدل های مختلف مدیریت استراتژیک کسب وکار
هر چند وقت یک بار باید طرح کسب و کار به روزرسانی شود؟
تعداد دفعات بازنگری یک طرح کسب و کار به ماهیت آن بستگی دارد. به روزرسانی طرح کسب و کار به دلیل تغییرات در عوامل خارجی (روندهای بازار، رقابت و مقررات) و تحولات داخلی (مانند رشد کارکنان و محصولات جدید) بسیار مهم است. در حالی که یک کسب و کار جاافتاده ممکن است بخواهد سالی یک بار طرح خود را بررسی کند و در صورت لزوم تغییراتی ایجاد کند، یک کسب و کار جدید یا در حال رشد سریع در یک بازار به شدت رقابتی ممکن است بخواهد آن را بیشتر، مثلاً هر سه ماه یک بار، بازنگری کند.
یک طرح کسب وکار ناب (Lean Startup) شامل چه مواردی است؟
طرح کسب وکار ناب برای توضیح سریع یک کسب و کار، به ویژه برای شرکت‌های جدیدی که هنوز اطلاعات زیادی ندارند، ایده‌آل است. بخش‌های کلیدی ممکن است شامل پیشنهاد ارزش، فعالیت‌ها و مزایای اصلی، منابع (کارکنان، مالکیت معنوی و سرمایه)، مشارکت‌ها، بخش‌های مشتری و منابع درآمد باشد.
طرح کسب و کار برای چه مواردی استفاده می‌شود؟
هدف از یک طرح کسب و کار سه چیز است: خلاصه کردن استراتژی سازمان به منظور اجرای بلندمدت آن، تأمین مالی از سرمایه‌گذاران و کمک به پیش‌بینی تقاضاهای تجاری آینده. آیا در حال کار بر روی طرح کسب و کار خود هستید؟ سعی کنید از الگوی طرح کسب و کار کارمیز استفاده کنید. این الگو که از قبل با بخش های مورد نیاز یک طرح کسب و کار عالی پر شده است، به کارآفرینان مشتاق درک درستی از چیستی یک طرح کسب و کار، محتوای آن و نحوه استفاده از آن برای ایجاد و رشد یک کسب و کار از صفر می‌دهد.
بیشتر بخوانید: برنامه ریزی سازمانی چیست؟
یک طرح کسب و کار چه مواردی را باید شامل شود؟
یک طرح کسب وکار را میتوان با شیوه های مختلفی تدوین و گردآوری کرد. یکی از مدل هایی که میتوان طرح کسب وکار موفقی نوشت به صورت زیر است:
زیرعنوان طرح کسب و کار
هر طرح کسب و کار عالی با یک عنوان و زیرعنوان جذاب شروع می‌شود. شما می‌خواهید واضح کنید که این سند در واقع یک طرح کسب و کار است، اما زیرعنوان می‌تواند به شما کمک کند داستان کسب و کار خود را تنها در یک جمله کوتاه بیان کنید.
خلاصه اجرایی
اگرچه این آخرین بخش از طرح کسب و کار است که خواهید نوشت، اما اولین بخش (و شاید تنها بخشی) است که ذینفعان آن را خواهند خواند. خلاصه اجرایی یک طرح کسب و کار، زمینه را برای بقیه سند فراهم می‌کند. این بخش شامل بیانیه مأموریت یا چشم‌انداز شرکت، پیشنهاد ارزش و اهداف بلندمدت شما است.
توصیف شرکت
این بخش مختصر از طرح کسب و کار شما، نام کسب و کار، سال‌های فعالیت، محصولات و خدمات کلیدی و بیانیه موقعیت‌یابی شما را شرح می‌دهد. حتی ممکن است ارزش‌های اصلی یا تاریخچه کوتاهی از شرکت را اضافه کنید. نقش توصیف شرکت در یک طرح کسب و کار، معرفی جذاب و مختصر کسب و کار شما به خواننده است.
فرصت کسب وکار
فرصت کسب وکاری باید سرمایه‌گذاران را متقاعد کند که سازمان شما نیازهای بازار را به گونه‌ای برآورده می‌کند که هیچ شرکت دیگری نمی‌تواند. این بخش مشکل خاصی را که کسب و کار شما در بازار حل می‌کند و نحوه حل آن را توضیح می‌دهد. این بخش شامل پیشنهاد ارزش شما و همچنین اطلاعات کلی در مورد بازار هدف شما خواهد بود.
تحلیل رقابتی
تقریباً هر صنعتی بیش از یک بازیگر در بازار دارد. حتی اگر کسب و کار شما اکثریت سهم بازار را در صنعت خود داشته باشد یا مفهوم کسب و کار شما اولین از نوع خود باشد، باز هم رقیب دارید. در بخش تحلیل رقابتی، شما نگاهی عینی به چشم‌انداز صنعت خواهید انداخت تا تعیین کنید کسب و کار شما در کجا قرار می‌گیرد. تحلیل سوات (SWOT) یک روش سازمان‌یافته برای قالب‌بندی این بخش است.
بازار هدف
مشتریان اصلی کسب و کار شما چه کسانی هستند و چرا؟ بخش بازار هدف طرح کسب و کار شما این موضوع را به تفصیل شرح می‌دهد. بازار هدف باید ویژگی‌های جمعیتی، روانشناختی، رفتاری و جغرافیایی مشتری ایده‌آل را توضیح دهد.
برنامه بازاریابی
بازاریابی گسترده است و وسوسه‌انگیز خواهد بود که هر نوع بازاریابی ممکن را پوشش دهید، اما یک نمای کلی مختصر از نحوه بازاریابی پیشنهاد ارزش منحصربه‌فرد خود به مخاطبان هدف، به دنبال یک برنامه تاکتیکی، کافی خواهد بود. به طور کلی فکر کنید و سپس جزئی‌تر شوید: آیا بر یک بازی آهسته و پیوسته تمرکز خواهید کرد که در آن سرمایه‌گذاری اولیه‌ای در جذب مشتری ارگانیک انجام می‌دهید؟ یا با استفاده از یک استراتژی تبلیغات پرداخت به ازای کلیک، مشتریان سریع زیادی جذب خواهید کرد؟ این نوع اطلاعات باید بخش برنامه بازاریابی طرح کسب و کار شما را هدایت کند.
خلاصه مالی
پول از درخت نمی‌روید. حتی دیجیتال‌ترین و پایدارترین کسب و کارها نیز هزینه دارند. تشریح خلاصه مالی وضعیت فعلی کسب و کار شما و جایی که می‌خواهید در آینده باشد، این بخش را اثبات می‌کند. در نظر بگیرید هرگونه اطلاعات مالی را که دیدی اجمالی از سلامت مالی کسب و کار شما به سرمایه‌گذاران بالقوه می‌دهد، در اینجا بگنجانید. دارایی‌ها، بدهی‌ها، هزینه‌ها، بدهی، سرمایه‌گذاری‌ها، درآمد و موارد دیگر، همه افزوده‌های مفیدی در اینجا هستند.
تیم
بنابراین، شما اهداف عالی را تشریح کرده‌اید، فرصت تجاری معتبر است و صنعت آماده پذیرش آنچه شما ارائه می‌دهید است. چه کسی مسئول تبدیل این صحبت‌های سطح بالا به نتایج است؟ بخش “تیم” طرح کسب و کار شما با ارائه یک نمای کلی از نقش‌های مسئول هر هدف، به این سؤال پاسخ می‌دهد. اگر هنوز همه اعضای تیم را ندارید، نگران نباشید. دانستن اینکه برای چه نقش‌هایی باید استخدام کنید، هنگام جستجوی بودجه از سرمایه‌گذاران مفید است.
الزامات بودجه
به یاد داشته باشید که یکی از اهداف یک طرح کسب و کار، تأمین بودجه از سرمایه‌گذاران است، بنابراین شما باید الزامات بودجه‌ای را که می‌خواهید آنها برآورده کنند، درج کنید.
با توجه به اینکه بودجه جهانی از سال 2021 تا 2023، 61 درصد کاهش یافته است، بسیار مهم است که در این بخش واضح باشید. مبلغ مورد نیاز کسب و کار خود، دلایل آن و مدت زمان مورد نیاز را درج کنید.
بیشتر بخوانید: برنامه ریزی استراتژیک کسب و کار چیست؟
نتیجه گیری
یک طرح کسب وکار خوش ساخت برای هر شرکتی، چه یک استارتاپ در جستجوی سرمایه گذاری باشد و چه یک کسب وکار جاافتاده که می‌خواهد در مسیر خود بماند، حیاتی است. این طرح، اهداف و استراتژی ها را تشریح می‌کند و شانس شرکت برای تأمین بودجه و دستیابی به رشد را افزایش می‌دهد. با تغییر کسب وکار و بازار شما، طرح کسب وکار خود را به طور منظم به‌روزرسانی کنید. این کار باعث می‌شود که طرح شما مرتبط و همسو با اهداف و شرایط فعلی شما باقی بماند. به طرح کسب و کار خود به عنوان یک سند زنده نگاه کنید که با شرکت شما تکامل می‌یابد، نه چیزی که روی سنگ حک شده باشد.
در کارمیز، ما بر این باوریم که مدیریت استراتژیک مؤثر یک سفر مداوم یادگیری و سازگاری است و نرم افزار مدیریت کسب وکار ما به کسب و کار شما کمک می کند تا دقیقاً به آن دست یابد. نظرات شما برای ما ارزشمند است! برای کمک به ارتقای کیفیت مقالات و تکمیل موضوعات مطرح‌شده، دیدگاه خود را در انتهای این مقاله ثبت کنید. مقالات مرتبط با موضوع طرح کسب وکار نیز برای مخاطبان سایت کارمیز به اشتراک گذاشته شده است. همچنین اگر مایل به دریافت مشاوره یا آشنایی بیشتر با امکانات نرم افزار کارمیز هستید، از طریق ارسال فرم با ما در ارتباط باشید.
