نرم افزار در زندگی مدرن نقش اساسی دارد و همه چیز را از توابع اولیه کامپیوتر گرفته تا کاربردهای پیچیده در هوش مصنوعی را قادر می سازد. در دنیایی که کامپیوترها اداره میشوند، اصطلاحات تخصصی فنی بخشی منظم از واژگان ما هستند. کلمه “نرم افزار” یکی از رایج ترین اصطلاحاتی است که می شنوید – اما آیا می توانید توضیح دهید که نرم افزار واقعاً به چه معناست؟ در این مقاله، به تعریف نرم افزار میپردازیم، اصول اولیه را توضیح میدهیم و مثالهای عینی ارائه میکنیم که نشان میدهد این فناوری چگونه کار میکند.
مقدمه ای بر نرم افزار (Software)
رایانش به عنوان یک مفهوم به دوران باستان با اختراعاتی مانند چرتکه برمی گردد. با این حال، این اختراعات کاملاً سخت افزاری بودند. در مقابل، نرم افزار به یک پردازنده همه منظوره و حافظه کامپیوتری نیاز دارد که در آن مجموعه هایی از روال ها و توابع ریاضی قابل استفاده مجدد را می توان ذخیره، شروع و متوقف کرد. این نوع فناوری یک پیشرفت بسیار جدید است.
اولین باری که یک کامپیوتر برنامه ذخیره شده یک نرم افزار را در حافظه الکترونیکی نگه داشت و آن را با موفقیت اجرا کرد در 21 ژوئن 1948 بود. دانشمند کامپیوتر تام کیلبرن و همکارش فردی ویلیام یکی از اولین کامپیوترها، ماشین آزمایشی مقیاس کوچک منچستر (SSEM) را در دانشگاه منچستر انگلستان ساختند. اس اس ای ام (SSEM) برای انجام محاسبات ریاضی با استفاده از دستورالعمل های کد ماشین برنامه ریزی شده بود. 52 دقیقه طول کشید تا بزرگترین مقسوم علیه دو به توان 18 (262144) به درستی محاسبه شود.
اصطلاح نرم افزار تا اواخر دهه 1950 مورد استفاده قرار نگرفت. در طول این مدت، اگرچه انواع مختلفی از نرم افزارهای برنامه نویسی ایجاد می شد، آنها معمولاً به صورت تجاری در دسترس نبودند. در نتیجه، کاربران – عمدتاً کارشناسان علوم رایانه و شرکت های بزرگ – اغلب مجبور بودند نرم افزار خود را بنویسند.
نرم افزار در دهه 1970 و 80 با ورود رایانه های شخصی محبوب شد. اپل، اپل تو (Apple II) را در سال 1977 منتشر کرد؛ یک کامپیوتر خانگی 8 بیتی و یکی از اولین محصولات میکروکامپیوتری موفق به تولید انبوه در جهان. ویزی کلک (VisiCalc)، اولین نرم افزار صفحه گسترده برای رایانه های شخصی، در سال 1979 برای اپل تو (Apple II) منتشر شد. این نرم افزار به زبان اسمبلی تخصصی نوشته شده بود. شرکت های دیگری مانند آی بی ام (IBM) خیلی زود کامپیوترهای خانگی را توسعه دادند. برنامه های محبوب در این زمان شامل اتوکد، مایکروسافت ورد و مایکروسافت اکسل بودند.
یکی دیگر از نوآوری های اصلی ظهور نرم افزار منبع باز در دهه 1990 بود. هسته لینوکس در سال 1991 منتشر شد و علاقه به گزینه های منبع باز پس از انتشار کد منبع مرورگر نت اسکیپ نویگیتور (Netscape Navigator) در سال 1998 به شدت افزایش یافت.
بیشتر بخوانید: نرم افزار برنامه ریزی استراتژیک رایگان چیست؟ بهترین نرم افزار برنامه ریزی استراتژیک
نرم افزار (Software) چیست؟
نرم افزار مجموعهای از دستورالعملها، دادهها یا برنامههایی است که برای کارکرد رایانهها و اجرای وظایف خاص استفاده میشوند. نرم افزار یک اصطلاح عمومی است که برای اشاره به برنامه ها، اسکریپت ها و برنامه هایی که روی یک دستگاه اجرا می شوند، استفاده می شود. می توان آن را به عنوان بخش متغیر یک کامپیوتر در نظر گرفت، در حالی که سخت افزار بخش غیرقابل تغییر است. نرم افزار مجموعه ای از دستورالعمل ها یا داده هایی است که به رایانه می گوید چگونه کار کند. بر خلاف سخت افزار فیزیکی که از اجزای محسوس یک کامپیوتر مانند سی پی یو (CPU)، هارد دیسک و رم (RAM) تشکیل شده است، نرم افزار ناملموس است – به صورت کد وجود دارد و کامپیوترها را قادر می سازد تا وظایف خاصی را انجام دهند. اینها از عملیات سیستم گرفته تا برنامه های کاربردی خاص مانند پردازش کلمه، اسکریپت ها یا مرور وب را شامل می شود.
انواع نرم افزارها کدام اند؟
در بین دسته های مختلف نرم افزارها، رایج ترین انواع آن شامل موارد زیر است:
نرم افزارهای کاربردی (Application Software)
پرکاربردترین نرم افزارها، نرم افزارهای کاربردی است که یک بسته نرم افزاری رایانه ای است که عملکرد خاصی را برای یک کاربر یا در برخی موارد برای برنامه دیگری انجام می دهد. یک برنامه می تواند مستقل باشد یا می تواند گروهی از برنامه ها باشد که برنامه را برای کاربر اجرا می کنند. نمونههایی از برنامههای کاربردی مدرن شامل مجموعههای آفیس(Office)، نرم افزارهای گرافیکی، پایگاه های داده، برنامه های مدیریت پایگاه داده، مرورگرهای وب، واژه پردازها، ابزارهای توسعه نرم افزار، ویرایشگرهای تصویر و پلتفرم های ارتباطی هستند. انواع نرم افزارهای کاربردی به شرح زیر می باشند:
- نرمافزار بهره وری (Productivity Software): کارهایی مانند ایجاد سند و ارائه را امکان پذیر می کند.
- نرم افزار پایگاه داده (Database Software): حجم زیادی از داده ها را به طور موثر مدیریت می کند. همچنین به عنوان نرم افزار مدیریت پایگاه داده (DBMS) شناخته می شود.
- نرم افزار سرگرمی (Entertainment Software): شامل بازی ها، پخش جریانی و برنامه های موسیقی است.
- نرم افزار آموزشی (Educational Software): برای آموزش یا یادگیری طراحی شده است.
- مرورگرهای وب (Web Browsers): برنامه های کاربردی برای مرور و جستجو اینترنت.
- برنامه های ایمیل (Email Programs): این نرمافزار در ایمیل ها و برنامه هایی مانند اوت لوک (Outlook) یا جیمیل (Gmail) استفاده می شود.
نرم افزارهای سیستمی (System Software)
این نرم افزارها برای اجرای برنامه های کاربردی و سخت افزار کامپیوتر طراحی شده اند. نرم افزار سیستمی، فعالیت ها و عملکردهای سخت افزار و نرم افزار را هماهنگ می کند. علاوه بر این، عملیات سخت افزار رایانه را کنترل میکند و محیط یا پلتفرمی را برای همه انواع دیگر نرم افزارها فراهم میکند. نرمافزار سیستمی برای مدیریت عملکردهای اصلی رایانه، تبلت، تلفن همراه یا سایر دستگاه ها ضروری است. به عبارت دیگر، این شامل سیستم عاملهایی (مانند ویندوز، مک او اس یا لینوکس) میشود که منابع سخت افزاری و برنامههای کاربردی را که وظایف نگهداری و بهینهسازی را انجام میدهند، مدیریت میکنند. نمونه های دیگر نرم افزارهای سیستمی شامل سیستم افزار، مترجم های زبان کامپیوتر و ابزارهای کمکی سیستم است. انواع نرم افزارهای سیستمی به شرح زیر می باشند:
- سیستم عامل (Operating Systems): کنترل منابع سخت افزاری و ارائه یک رابط به کاربران.
- یوتیلیتایز (Utilities): این کد وظایف تعمیر و نگهداری مانند پاکسازی دیسک و همچنین اسکن های امنیتی را انجام می دهد.
- فریم ور (Firmware): کد تعبیه شده در دستگاه هایی که امکان ارتباط با سیستم عامل (BIOS) را فراهم می کند.
نرم افزار درایور(Driver Software)
این نرمافزار که به عنوان درایورهای دستگاه نیز شناخته می شود، اغلب نوعی نرم افزار سیستمی محسوب می شود. درایورهای دستگاه، دستگاه ها و لوازم جانبی متصل به رایانه را کنترل می کنند و به آنها کمک می نمایند تا وظایف خاص خود را انجام دهند. هر دستگاهی که به رایانه متصل است حداقل به یک درایور دستگاه برای عملکرد نیاز دارد. مثال ها شامل نرم افزاری است که با هر سخت افزار غیراستاندارد، از جمله کنترلکنندههای بازی ویژه، و همچنین نرم افزاری که سخت افزار استاندارد را فعال میکند، مانند دستگاههای ذخیرهسازی یو اس بی (USB)، صفحهکلید، هدفون و چاپگرها ارائه میشود.
میان افزار(Middleware)
اصطلاح میان افزار نرم افزاری را توصیف میکند که بین نرم افزارهای کاربردی و سیستمی یا بین دو نوع مختلف نرم افزارهای کاربردی واسطه میشود. به عنوان مثال، میان افزار به مایکروسافت ویندوز اجازه می دهد تا با اکسل(Excel) و ورد (Word) در ارتباط باشد. برای ارسال درخواست کار از راه دور از یک برنامه کاربردی در رایانه ای که یک نوع سیستم عامل دارد به برنامه ای در رایانه ای با سیستم عامل متفاوت استفاده می شود. همچنین به برنامه های جدیدتر اجازه می دهد با برنامه های قدیمی کار کنند.
نرم افزارهای برنامه نویسی(Programming software)
برنامه نویسان کامپیوتر از نرم افزارهای برنامه نویسی برای نوشتن کد استفاده می کنند. نرم افزارهای برنامه نویسی و زبان های برنامه نویسی مانند جاوا یا پایتون به توسعه دهندگان این امکان را می دهند که سایر برنامه های نرم افزاری را توسعه دهند، بنویسند، آزمایش کنند و اشکال زدایی نمایند. نمونه هایی از نرم افزارهای برنامه نویسی شامل اسمبلرها(assemblers)، کامپایلرها(compilers)، دیباگرها(debuggers) و مفسرها(interpreters) هستند.
نرم افزارهای کاربردی که به عنوان “برنامه ها” نیز شناخته می شوند، برای کمک به کاربران در انجام وظایف خاص طراحی شده اند. به عنوان مثال، ابزارهای بهره وری مانند مایکروسافت آفیس، مرورگرهای وب مانند اینترنت اکسپلورر و کروم و نرم افزارهای چندرسانه ای مانند ادوبی فتوشاپ (Adobe Photoshop). بر این اساس، برنامهها برای استفاده روزمره از رایانه ضروری هستند، زیرا به کاربران اجازه میدهند فعالیتهای هدفمندی مانند ایجاد اسناد، مرور وب و ویرایش تصاویر را انجام دهند.
بیشتر بخوانید: نرم افزار crm رایگان چیست؟ معرفی بهترین نرم افزار crm رایگان فارسی
نحوه استقرار نرم افزارها چگونه است؟
نرم افزارها را می توان به چند روش مختلف استقرار داد که دو روش رایج آن عبارتند از رایانش ابری (Cloud Computing) و نرم افزار در محل (On-Premise)
رایانش ابری
رایانش ابری ارائه خدمات محاسباتی از طریق اینترنت به جای داشتن سرورهای محلی یا دستگاه های شخصی است که برنامه ها را مدیریت می کنند. خدمات محاسباتی می تواند شامل سرور، ذخیره سازی، پایگاه داده، شبکه، نرمافزار، تجزیه و تحلیل و اطلاعات باشد. این خدمات به خارج از فایروال سازمان منتقل می شوند و از طریق وب قابل دسترسی هستند. نرم افزار به عنوان سرویس (SaaS) یک مدل سرویس رایانش ابری است که دسترسی به نرمافزار، عملکردهای آن و به روز رسانی های بعدی را از راه دور از یک شخص ثالث به نام ارائه دهنده خدمات برنامه (ASP) فراهم می کند. شرکت هایی که نرم افزارهای به عنوان سرویس (SaaS) ارائه می کنند اغلب خدمات خود را با استفاده از یک مدل اشتراک می فروشند که در آن مشتریان مبلغ مشخصی را هر هفته، ماه یا سال پرداخت می کنند و در ازای آن سرویس را دریافت می کنند. کسب و کارهایی که SaaS را انتخاب می کنند فقط برای منابعی که استفاده می کنند پرداخت می کنند.
با رایانش ابری، داده ها توسط ارائه دهنده فضای ابری مدیریت می شود. ارائه دهندگان فضای ابری بزرگ دارای تیم های امنیتی قوی و رویه های سخت هستند. اما با تمام داده های حساسی که ذخیره می کنند، یک هدف وسوسه انگیز برای هکرها فراهم می کند. هنگام انتخاب یک ارائهدهنده ابر، پروتکل های امنیتی آنها را در نظر بگیرید تا مطمئن شوید که دادههای شما ایمن هستند.
در محل (On-Premise)
نرم افزار در محل، در محدوده فیزیکی یک شرکت، اغلب در مرکز داده شرکت، پیاده سازی می شود. کارکنان فناوری اطلاعات با نصب و اجرای آن بر روی سخت افزاری که در محیط شرکت قرار دارد، دسترسی فیزیکی به داده ها دارند و می توانند مستقیماً پیکربندی، مدیریت و امنیت زیرساخت و داده های محاسباتی را کنترل کنند. شرکتی که از نرم افزار در محل استفاده می کند، کنترل کامل تری بر امنیت حفظ می کند. آنها مسئول تنظیم خط مشی های دسترسی کاربر، نصب فایروال ها، محافظت از آنتی ویروس و وصله های امنیتی و محافظت در برابر حملات سایبری هستند. کسب و کارهایی که نرم افزارهای در محل انتخاب میکنند مسئول هزینههای مداوم سخت افزار سرور، مصرف انرژی و فضایی هستند که سخت افزار اشغال میکند.
نرم افزار چگونه کار می کند؟
همه نرم افزارها مسیرها و داده های مورد نیاز رایانه ها را برای کار و رفع نیازهای کاربران فراهم می کنند. نرمافزار با برقراری ارتباط با سخت افزار کامپیوتر عمل می کند و به آن دستورالعمل هایی در مورد نحوه عملکرد می دهد. هنگامی که یک برنامه اجرا می شود، نرم افزارها دستورالعمل های کدگذاری شده را به سی پی یو (“مغز” سخت افزاری کامپیوتر= CPU) می فرستند، که این دستورات را پردازش می کند و عمل مورد نظر را انجام می دهد. این تعامل چیزی است که به شما، به عنوان کاربر نهایی، امکان استفاده از برنامهها، کنترل دستگاهها و اجرای وظایف پیچیده را میدهد. نرم افزارهای مدرن اغلب لایه ای هستند، به این معنی که چندین برنامه و دستورالعمل با هم کار می کنند تا به یک وظیفه واحد دست یابند. از یک مثال برای توضیح استفاده می کنیم.
فرض کنید فردی برنامه ویرایش عکس خود را برای شروع یک پروژه جدید باز می کند. هنگامی که او برنامه را باز می کند، نرم افزار کامپیوترش دستوراتی را به سی پی یو (CPU) و رم (RAM) می فرستد و به آنها دستورالعمل هایی درباره نحوه کار با هم برای اجرای برنامه می دهد.
همانطور که ویرایش می کند، نرم افزار اقدامات او را به دستورات دیجیتالی بیشتر ترجمه می کند، در حالی که اجزای سخت افزاری مانند سی پی یو، رم و جی پی یو با هم کار می کنند تا تغییرات را در زمان واقعی نشان دهند. هنگامی که او کار خود را ذخیره می کند، نرم افزار آن را فرمت می کند و سخت افزار آن را در دستگاه ذخیره می کند. سخت افزار و نرم افزار با هم تجربهای بینظیر ایجاد میکنند و به جان اجازه میدهند تا روی هنر تمرکز کند.
با این حال، دو نوع مختلف – نرم افزار کاربردی و نرم افزار سیستمی – که در بخش بعد میخوانیم به روش های متفاوتی کار می کنند.
نرم افزار کاربردی
نرم افزارهای کاربردی از برنامه های زیادی تشکیل شده اند که عملکردهای خاصی را برای کاربران نهایی انجام می دهند، مانند نوشتن گزارش و پیمایش و هدایت کاربر در وب سایت ها. برنامه ها همچنین وظایفی را برای سایر برنامه ها انجام می دهند. برنامه های کاربردی در رایانه نمی توانند به تنهایی اجرا شوند. آنها برای کار کردن به سیستم عامل کامپیوتر به همراه سایر برنامه های نرم افزاری سیستم پشتیبانی نیاز دارند.
این برنامه های دسکتاپ بر روی رایانه کاربر نصب می شوند و از حافظه رایانه برای انجام وظایف استفاده می کنند. آنها فضای روی هارد کامپیوتر را اشغال می کنند و برای کار کردن نیازی به اتصال به اینترنت ندارند. با این حال، برنامه های دسکتاپ باید به الزامات دستگاه های سخت افزاری که روی آنها اجرا می شوند، پایبند باشند.
از سوی دیگر، برنامه های کاربردی وب برای کار کردن به دسترسی به اینترنت نیاز دارند، اما برای اجرا به سخت افزار و نرمافزار سیستم متکی نیستند. در نتیجه، کاربران می توانند برنامه های کاربردی وب را از دستگاه هایی که دارای مرورگر وب هستند راه اندازی کنند. از آنجایی که اجزای مسئول عملکرد برنامه روی سرور هستند، کاربران می توانند برنامه را از ویندوز، مک، لینوکس یا هر سیستم عامل دیگری راه اندازی کنند.
نرم افزار سیستمی
نرم افزارهای سیستمی بین سخت افزار کامپیوتر و نرم افزار کاربردی قرار می گیرد. کاربران بهطور مستقیم با نرم افزار سیستمی ارتباط برقرار نمیکنند، زیرا در پسزمینه اجرا میشود و عملکردهای اساسی رایانه را انجام میدهد. این نرمافزار، سخت افزار و نرم افزار یک سیستم را هماهنگ می کند تا کاربران بتوانند نرم افزارهای کاربردی سطح بالا را برای انجام اقدامات خاص اجرا کنند. نرم افزار سیستمی زمانی اجرا می شود که سیستم کامپیوتری بوت می شود و تا زمانی که سیستم روشن است به کار خود ادامه می دهد.
بیشتر بخوانید: اهمیت نرم افزار CRM چیست؟
طراحی و پیاده سازی نرم افزار چگونه است؟
چرخه عمر توسعه نرم افزار چارچوبی است که مدیران پروژه از آن برای توصیف مراحل و وظایف مرتبط با طراحی نرم افزار استفاده می کنند. اولین گام در چرخه عمر طراحی، برنامه ریزی، سپس تجزیه و تحلیل نیازهای افرادی است که از نرم افزار استفاده می کنند و در نهایت ایجاد الزامات دقیق می باشد. پس از تجزیه و تحلیل نیازهای اولیه، مرحله طراحی با هدف مشخص کردن چگونگی برآورده کردن نیازهای کاربر آغاز می شود. مرحله بعدی پیاده سازی است، جایی که کار توسعه تکمیل می شود و سپس تست نرم افزار اتفاق می افتد. در نهایت مرحله تعمیر و نگهداری که شامل هرگونه کار مورد نیاز برای فعال نگه داشتن سیستم است انجام خواهد شد.
طراحی نرم افزار شامل شرح ساختار نرم افزاری است که پیادهسازی میشود، مدلهای داده، رابطهای بین اجزای سیستم و احتمالاً الگوریتمهایی که مهندس نرم افزار استفاده خواهد کرد.
فرآیند طراحی نرمافزار نیازمندی های کاربر را به شکلی تبدیل می کند که برنامه نویسان کامپیوتر می توانند از آن برای انجام کدگذاری و پیاده سازی نرم افزار استفاده کنند. مهندسان نرمافزار، طراحی نرمافزار را به صورت مکرر توسعه می دهند، جزئیات را اضافه می کنند و طرح را اصلاح می نمایند.
انواع مختلف طراحی نرمافزار شامل موارد زیر است:
- طراحی معماری(Architectural design). این طرح پایه است که ساختار کلی سیستم، اجزای اصلی آن و روابط آنها با یکدیگر را با استفاده از ابزارهای طراحی معماری شناسایی می کند.
- طراحی سطح بالا(High-level design). این دومین لایه طراحی است که بر نحوه پیاده سازی سیستم به همراه تمام اجزای آن در قالب ماژول هایی که توسط یک استک نرمافزار پشتیبانی می شوند تمرکز دارد. یک طراحی سطح بالا، روابط بین جریان داده و ماژول ها و عملکردهای مختلف سیستم را توصیف می کند.
- طراحی دقیق(Detailed design). این بخش لایه سوم طراحی می باشد که بر روی تمام جزئیات پیاده سازی لازم برای معماری مشخص شده تمرکز دارد.
جوازدهی (licensing) و ثبت اختراع (patents) در نرم افزار چگونه است؟
لایسنس (مجوز) نرمافزار یک سند الزام آور قانونی است که استفاده و توزیع نرمافزار را محدود می کند. به طور معمول، مجوزهای نرم افزاری حق استفاده از یک یا چند نسخه از نرمافزار را بدون نقض حق چاپ در اختیار کاربران قرار میدهند. این مجوز مسئولیت های طرفینی که قرارداد را منعقد می کنند مشخص می نماید و ممکن است محدودیت هایی در نحوه استفاده از نرمافزار ایجاد کند. شرایط و ضوابط مجوز نرمافزار عموماً شامل استفاده منصفانه از نرم افزار، محدودیت های استفاده، ضمانت ها، سلب مسئولیت ها و حمایتها میشود. مجوزها معمولاً برای نرم افزارهای اختصاصی هستند که در مالکیت سازمان، گروه یا فردی که آن را ایجاد کرده اند باقی می ماند. آنها همچنین برای نرمافزار رایگان نیز استفاده می شوند، و کاربران می توانند نرم افزار را اجرا، مطالعه، تغییر و توزیع نمایند. منبع باز(open source) نوعی نرم افزار است که به صورت مشترک توسعه یافته است و کد منبع، آزادانه در دسترس افراد قرار دارد. با مجوزهای نرم افزار منبع باز، کاربران می توانند نرم افزاری مشابه نرمافزار رایگان را اجرا، کپی، اشتراک گذاری و تغییر دهند.
در طول دو دهه گذشته، فروشندگان نرمافزار از فروش مجوزهای نرم افزار به صورت یکباره دور شده اند. در عوض، آنها یک مدل اشتراک نرم افزاری به عنوان سرویس (SaaS) ارائه می دهند. فروشندگان نرم افزار، نرم افزار را در فضای ابری میزبانی میکنند و آن را در دسترس مشتریانی که هزینه اشتراک میپردازند قرار می دهند و آنها از طریق اینترنت به نرم افزار دسترسی دارند.
اگرچه کپی رایت می تواند مانع از کپی کردن کد توسعه دهنده توسط دیگران شود، اما نمی تواند مانع از توسعه مستقل همان نرمافزار بدون کپی شود. با این حال، یک حق ثبت اختراع، شخص دیگری را از استفاده از جنبههای کاربردی نرم افزاری که توسعهدهنده در پتنت ادعا میکند، باز میدارد، حتی اگر آن شخص دوم به طور مستقل نرم افزار را توسعه داده باشد.
به طور کلی، هر چه بخش فنی نرمافزار بیشتر و پررنگ تر باشد، احتمال ثبت اختراع آن بیشتر می شود. به عنوان مثال، اگر یک محصول نرم افزاری ساختار جدیدی از پایگاه داده ایجاد کند و یا عملکرد کلی یک کامپیوتر را افزایش دهد، می تواند حق اختراع دریافت کند.
بیشتر بخوانید: مدیریت استراتژیک چیست؟ چگونه مدیریت استراتژیک را در سازمان بکار بگیریم؟
چگونه میتوان به نرمافزار دسترسی یافت؟
همه برنامه ها به طور یکسان توزیع، فروخته یا به اشتراک گذاشته نمی شوند و روش اصلی توزیع در طول سال ها تغییر کرده است. زمانی، تقریباً همه نرم افزارها تجاری بودند و از طریق خرده فروشان فروخته می شدند. امروز خیلی دور از ذهن است. در اینجا برخی از مکانیسم های اصلی توزیع آورده شده است.
- تجاری: بسیاری از نرم افزارها هنوز تجاری هستند، اگرچه مانند گذشته رایج نیستند. هر برنامه ای که خریداری می کنید و یک نسخه فیزیکی یا دیجیتالی از آن دریافت می کنید، نرم افزارهای تجاری است. به خاطر داشته باشید که شما مالک نرم افزارها نیستید. شما فقط دارای مجوزی هستید که حق استفاده از نرمافزار را به شما می دهد. این تمایز به دلایل زیادی مهم است، از جمله مهمترین آنها این است که به ناشر این حق را میدهد که نرمافزار را از طریق بهروزرسانیهای آنلاین بدون اجازه صریح شما تغییر دهد.
- منبع باز: اغلب به عنوان متضاد تجاری دیده می شود؛ نرم افزارهای منبع باز معمولاً با تمام کد منبع آن در دسترس قرار می گیرد، که به کل جامعه کدنویسان اجازه می دهد تا برنامه را به روز کنند، اصلاح کنند و بهبود بخشند. همه نرم افزارهای متن باز رایگان نیستند. برخی به قیمت خرده فروشی فروخته می شود.
- نرم افزارهای رایگان: بسیاری از نرم افزارها برای دانلود و استفاده کاملا رایگان هستند. مدل نرمافزار رایگان به ناشران اجازه میدهد تا نرم افزارهای خود را راحتتر توزیع کنند، زیرا بسیاری از مردم مایلند چیزی را به صورت رایگان امتحان کنند. برخی از نرم افزارهای رایگان نیز به عنوان ابزارهای تبلیغاتی مزاحم شناخته می شوند، زیرا در حالی که برنامه رایگان است، با تبلیغات جاسازی شده همراه است.
- اشتراک افزار: نوعی از نرمافزار رایگان، اشتراک افزار برای مدت زمان محدودی رایگان است. اگر برنامه را مفید میدانید، میتوانید برای ادامه استفاده از آن هزینه پرداخت کنید. بسیاری از برنامههای اشتراک افزار برای مدت زمان محدودی رایگان هستند، اگرچه سایر برنامهها فقط برای تعداد خاصی از کاربردها کار میکنند.
پرکاربردترین نرم افزارهای مدیریتی کدام اند؟
نرم افزارهای مدیریتی نقش مهمی در عملیات کسب وکار مدرن ایفا می کنند و به سازمان ها کمک می کنند تا فرآیندها را ساده نمایند، کارایی را بهبود بخشند و تصمیم گیری را افزایش دهند. نرم افزارهای مدیریتی به ابزارهای دیجیتالی اطلاق می شود که برای کمک به سازمان ها در برنامه ریزی، اجرا و نظارت بر عملکردهای مختلف کسب و کار طراحی شده اند. این راه حل ها وظایف را خودکار می کنند، همکاری را بهبود می بخشند و تصمیم گیری مبتنی بر داده را امکان پذیر می کنند. در این بخش به بررسی نرم افزارهای کاربردی مدیریتی برای کسب وکارها می پردازیم. رایج ترین نرم افزارهای مدیریتی شامل مدیریت برنامه ریزی استراتژیک، مدیریت پروژه، برنامه ریزی منابع سازمانی (ERP)، مدیریت ارتباط با مشتری (CRM)، مدیریت منابع انسانی (HRM) و حسابداری است.
نرم افزار مدیریت استراتژیک
نرم افزار مدیریت استراتژیک به سازمان ها کمک می کند تا استراتژی های بلندمدت تجاری خود را تعریف، اجرا و نظارت کنند. ابزارهایی برای تعیین هدف، ردیابی عملکرد، تخصیص منابع و تحلیل استراتژیک فراهم می کند.
نرم افزار برنامه ریزی استراتژیک
نرم افزار برنامه ریزی استراتژیک به کارآفرینان و شرکت ها کمک می کند تا برنامه های کسب وکار خود را ایجاد، ساختار و مدیریت کنند. کاربران را از طریق پیش بینی های مالی، تحقیقات بازار و توسعه استراتژیک راهنمایی می کند.
نرم افزار سی ار ام (CRM)
نرم افزار مدیریت ارتباط با مشتریان، سیستمی برای مدیریت تعاملات یک شرکت با مشتریان فعلی و بالقوه می باشد. اغلب شامل استفاده از تجزیه و تحلیل داده ها در مورد سابقه مشتریان با یک شرکت برای بهبود روابط کسب وکار، به ویژه تمرکز بر حفظ مشتری و افزایش فروش است.
نرم افزار ای ار پی (ERP)
نرم افزار ای ار پی یا برنامه ریزی منابع سازمانی، نوعی نرم افزار است که سازمان ها برای مدیریت فعالیت های کاری روزمره مانند حسابداری، تدارکات، لجستیک، مدیریت پروژه، مدیریت ریسک و انطباق، و عملیات زنجیره تامین استفاده می کنند.
نرم افزار اچ ار ام (HRM)
نرم افزار مدیریت منابع انسانی، رویکرد استراتژیک برای مدیریت موثر افراد در یک شرکت یا سازمان را ارئه می دهد، به طوری که آنها به کسب و کار کمک می کنند تا مزیت رقابتی کسب نماید. برای به حداکثر رساندن عملکرد کارکنان در خدمت اهداف استراتژیک کارفرما طراحی شده است.
نرم افزار باشگاه مشتریان
نرم افزار باشگاه مشتریان که به عنوان نرم افزار برنامه وفاداری نیز شناخته می شود، به کسب و کارها کمک می کند تا برنامه های وفاداری مشتری را ایجاد و مدیریت کنند. با ارائه پاداش، پیشنهادات شخصی و ابزارهای تعامل، حفظ مشتری را افزایش می دهد.
نرم افزار حسابداری
نرم افزار حسابداری یک ابزار دیجیتالی است که به کسب و کارها کمک می کند تا تراکنش های مالی، حسابداری، صورتحساب و گزارش خود را مدیریت کنند. فرآیندهای مالی را خودکار می کند و از دقت، انطباق و کارایی در مدیریت مالی اطمینان می دهد.
نرم افزار مدیریت پروژه
نرم افزار مدیریت پروژه یک ابزار دیجیتالی است که برای کمک به تیم ها در برنامه ریزی، اجرا، نظارت و تکمیل پروژه ها به طور موثر طراحی شده است. ویژگی هایی را برای مدیریت کار، همکاری، زمان بندی، تخصیص منابع و گزارش ارائه می کند تا اطمینان حاصل شود که پروژه ها در مسیر خود باقی می مانند و ضرب الاجل ها را رعایت می کنند.
آینده توسعه نرم افزارها چگونه خواهد بود؟
آینده توسعه نرم افزار و برنامه های کاربردی، ادامه روندهای فعلی خواهد بود. تمرکز بر ابزارهایی برای ساده سازی توسعه برنامهها و کاربرپسند کردن نرم افزارها برای مصرفکنندگان غیر فنی، قابل دسترس از هر دستگاهی و قادر به پردازش حجمهای بزرگ داده خواهد بود. برخی از فناوری های درگیر شامل موارد زیر است:
هوش مصنوعی و یادگیری ماشینی: این امر به کاربران نرم افزارها قابلیتهای جدیدی مانند تولید متن و تصاویر اصلی از طریق هوش مصنوعی، تجزیه و تحلیل و تجسم صفحات گسترده (SpreadSheets) دادهها و خودکارسازی گردشهای کاری را در اختیار کاربران نرم افزار قرار میدهد.
توسعه پایدار: با توجه بیشتر به اثرات زیست محیطی منابع محاسباتی، اهمیت این موضوع افزایش می یابد. به عنوان مثال، توسعه دهندگان نرم افزار به دنبال راههایی برای کاهش مصرف برق هستند.
محاسبات کوانتومی: اگرچه هنوز در دسترس عموم در دسترس نیست، محاسبات کوانتومی مقادیر زیادی از داده ها را سریعتر از رایانه های سنتی پردازش می کند و به نرم افزارهای متعدد گسترش می یابد.
کم کد و بدون کد: این فناوری برای کمک به کاربرانی که تجربه فنی کمی دارند یا اصلاً هیچ تجربه فنی ندارند، گسترش مییابد تا برنامهها و عملکردهای نرم افزاری خود را سفارشی کنند.
امنیت سایبری: همانطور که هکرها در تکنیک های خود پیچیده تر می شوند، توسعه دهندگان برای مقابله با آنها باید به دانش عمیقی از دانش امنیت سایبری مجهز شوند.
میکروسرویس ها: توسعه دهندگان خدمات میکروسرویس را کوچک کردند تا نرم افزارها را کارآمدتر کنند. میکروسرویس ها به عنوان بخشی از یک کانتینر در طول توسعه ایجاد می شوند اما به عنوان میکروسرویس های جداگانه به کاربران ارائه می شوند.
نتیجه گیری
نرم افزارها در انواع مختلف و مدل های مختلفی پدید آمده اند تا زندگی را برای انسان ها راحتتر نمایند و فرایندهای کاغذی و پیچیده را تسهیل کنند. در کسب وکارها نرم افزارهای مدیریتی، از مدیریت کسب وکار تا ردیابی مالی، نقش حیاتی در بهینه سازی فرآیندهای کسب و کار ایفا می کنند. با درک انواع مختلف، مزایا و چالشها، سازمان ها میتوانند هنگام انتخاب و اجرای بهترین راه حل های نرم افزاری، تصمیمگیری آگاهانه ای داشته باشند. پیشرفتهای آتی در هوش مصنوعی، محاسبات ابری و امنیت، قابلیتهای نرم افزارهای مدیریتی را بیشتر میکند و آن را به ابزاری ضروری برای کسب و کارها در سراسر جهان تبدیل میکند.
نظرات شما برای ما ارزشمند است! برای کمک به ارتقای کیفیت مقالات و تکمیل موضوعات مطرحشده، دیدگاه خود را در انتهای این مقاله ثبت کنید. مقالات مرتبط با موضوع نرم افزار نیز برای مخاطبان سایت کارمیز به اشتراک گذاشته شده است. همچنین اگر مایل به دریافت مشاوره یا آشنایی بیشتر با امکانات نرم افزار کارمیز هستید، از طریق ارسال فرم با ما در ارتباط باشید.
